Çaðdaþ Türk Düþüncesi Kategorisindeki Alýntýlar

Günün korkak gecelere, hür ve serazat kalbin zâlim bedenlere acýdýðýný görmüyor musun? Yerin, kendi üstünde binbir sefaletle sürünenlere acýyarak sonunda baðrýna bastýðýný, ümidin varlýðýmýzý her an kovalayan ölümün üstüne gerilmiþ bir örtü olduðunu bilmiyor musun? Acýmayan gâfildir, korkaktýr ve bedbahttýr. Evet o kendi varlýðýndan habersiz yaþ ...

Son harp ve son yýllar her yerde insanlýðýn yüzündeki "incecik perdeyi" yýrttý, ruhlarýn hakiki çehresi meydana çýktý. Bunlarýn eliyle ortadan kalkan sadece kýyafetler, baþka yaþama tarzý, baþka nakil vasýtalarý, baþka türlü þehirlerin hayatý deðildir, ayný zamanda yýkýlan bütün bir ahlâk nizâmýdýr. Bugün, münevverleri ve otorite rehberleriyle d ...

Milli Mücadele daha zafere ulaþmadan bir kurtuluþ ve istiklâl-istikbal müjdesi gibi, onun ilhamlarý ve derin hissiyatýyla kaleme alýnan ve hem Meclis'te hem de halk nezdinde öyle kabul gören Ýstiklâl Marþý'nýn, Lozan sürecinden itibaren, hususen 3 Mart 1924 tarihinden sonra kaderinin ve konumunun deðiþmeye, anlamýna dair farkýndalýðýn zayýflamay ...

Biz Batý'nýn iki þeyini yanlýþ anladýk, iki yüzünü tersinden gördük: Ýlmini ve ahlâkýný. Batýlýlaþmak isterken onun ilmini alýp ahlâkýný almamak kararýný verdik. Ýlimle ahlâkýn ayný kökten çýktýklarýný bilemedik. Ýlmi de güya almak isterken, bir müze malý veya bir þöhret kürkü gibi mahfazalar ve bohçalar içerisinde güzidelerle münevver geçinenel ...

"(...) Bizim anlamak istediðimiz isyan, ne benliðimize ve nefsimize ait arzulara, ne içtimai gayelere, ne de merhametten baþka duygulara baðlý isyandýr. Bizim isyanýmýzýn ancak sonsuzlukta gayesini arayýcý olduðunu ve âlemþümul merhamet kaynaðýndan doðduðunu söyledik. Nefsimizle hiç alâkasý olmayan ve bizi mesuliyetle harekete geçiren merhamet, ...

"(...) Yarým saat kadar süren konuþmasýnýn sonunda, Massignon, Nurettin'e dönerek, 'Hoþ geldiniz, umarým sýkýlmadýnýz' diyebildi. Nurettin, kendisini gönderen profesörün selâmýný ileterek, elindeki kartý uzattý. Massignon karta þöyle bir göz attýktan sonra, Nurettin'e, 'Demek ki  Sör sizin hocanýz oluyor; ne mutlu size' diyerek iltifatta bulundu ...

"Hayatýmýzýn sonuna kadar sürekli olarak yokluða karþý koyan, var olmak iradesidir. Var olmak, esasýnda gözleri baðlý ve yönü belirsiz, kaynaðý bilinmeyen isteðin itilmesinden baþka bir þey deðildir. Ayný zamanda varlýðýn tasdiki olan isteðin çevrildiði ideal gayeyi bir determinizmin çerçevesi içine almak imkânsýz. Bilinmeyen kaynaktan sýzarak b ...

"(...) Bediüzzaman Denizli'de iken yanýna gelen polis müdürüne, hiddetle 'Git temizlen de gel!' diye çýkýþmýþ. Adam hakikaten temiz deðilmiþ. (...) Onun Allah'a yakýnlýðý bambaþkadýr. O yakýnlýk bir lutf-i ilâhîdir. Sabrý, inzivasý, þükrü bambaþkadýr. Para nedir bilmez, dünya gözüne görünmezdi. (...) Bana duâ etti; inþallah duâsý kabul olur. Kel ...

Kadere gelince o, insanýn kanunudur. Tabiatýn kanunu gibi o da ilâhî emirdir. Onu da evvelki gibi deðiþtirmek yok, ancak dosdoðru okumak vardýr. Kaderi kalple karþýlamak veya ona garaz baðlamak, iman ile küfrün karþýlaþmalarýdýr. Ýnsanlarýn kaderi karþýlayýþý çok farklý þekillerdedir. Bunu, birbirlerini çepeçevre kuþatan birçok çemberlerden herh ...

Çoðu zaman Hoca, sabahleyin ilk vapurla Üsküdar'a geçer, Kýsýklý tramvayýna biner, oradaan da Çamlýca tepesine çýkardý. Bir aðaç ve çalý dibine oturur, tek baþýna tefekküre dalardý. Çalýlarýn, otlarýn, çiçeklerin ve böceklerin dünyasýnda, âdeta onlarla konuþur, dertleþir ve haþýr neþir olurdu. Onu orada öyle gören çobanlar da hâline þaþar kalýrl ...

Saadetle faziletin ikisi de ruhun kurtuluþu gayesine baðlýdýr. Öyleyse nasýl birbirine karþý durabilirler? Belki saadet fikri, dar ve iptidaî þuurlarýn aradýðý, zaman içinde muvakkat bir kurtuluþ olduðu halde, fazilet, ebedîliðe susamýþ iradenin olaylarýn ötesine geçerek sonsuza baðlanmak isteyen baþkalarýný kurtarýþ içinde kurtuluþudur. Zorba-e ...

Fatih ve ecdadýnýn din anlayýþý bütün millî tarihimizin mânevî siyasetini teþkil etmektedir. Peygamber'in ruhanî serdarlýðýnda Allah uðruna cihad yemini yapan hükümdarýn bütün mesuliyetini omuzlarýna yüklendiði Ýslâm dâvasý, hiçbir milletin hayatýnda görülmeyen bir ahlâki seviyeye bizi yükseltti. Ýslâm insan ruhunun bütün bölgelerinde tatmin yar ...

Bugün gençliðimizin yüzünden silinip de kaybolan, sonsuzluðun iradesidir. Þüphe yok ki cemiyetimizde her taraftan gelen çeþitli tazyikler altýnda bunalmýþ gençliðin politika bataklýklarýnda heba olmasý, iradenin iflâsý demektir. Hep sonsuzluðu istemeyen nesiller yetiþtiriyoruz. En fâni hareketlerine bile sonsuzluðun iradesini yerleþtirdikten son ...

Aralýk ayýnýn ortalarýnda bir akþamüzeri arkadaþý Peter geldi, "Noel yaklaþýyor, o gece bir yere söz verme, sana bir sürprizim olacak" dedi.

Nurettin böyle sürpriz mürpriz gibi emr-i vâkilerden pek hoþlanmazdý. Hemen ciddileþti; "Sürpriz dediðin þey nedir?" diye sordu. Oysa Peter, onu, öteden beri merak edip durduðu bir konuyla yüz yüze ...

Asrýmýzýn parýl parýl parýldayan teknik ýþýklarý karþýsýnda duyulan aþaðýlýk duygusu gözlerde maddeyi putlaþtýrdý. Ruhî ihtiyaçlarýn deðerini inkâr edenler, affedilmez bir vehim yüzünden ve öylesine bir anlayýþsýzlýkla, onu maddenin ihtiyaçlarýyle karþýlaþtýrdýlar. Din ve ahlâk ile makinadan hangisinin daha deðerli olduðunu anlamak için, bunlarý ...

Paradoks þurada merkezîleþiyor: Gelenekten kopmak / kurtulmak en geniþ mânasýyla dinden kopmak, devamlýlýk fikrinden, tarihten uzaklaþmak mânasýna da geliyor, geleneðe baðlý kalmak ise mevcut kötü, hantal yapýnýn ve þartlarýn, baþarýsýzlýk olarak kabul edilen unsurlarýn devamýna ve boðuculuðuna rýza göstermek demek olacaktýr.

Üst çözüm b ...

Ýslâmcý söylemin din ve Ýslam anlayýþý modernist düþüncenin ana temayüllerine uygun olarak “tektip”çi ve merkeziyetçi bir karakter arzeder. Birbirleriyle irtibatlý olarak siyasî ve kültürel birlik (ittihad, vahdet-i Ýslamiyye, telfýk, tevhid-i mezahib, takrib-i mezahib, kanunlaþtýrma vb.) arayýþlarý da tektipçiliði beslemiþ gözükmektedir. Uzun Ý ...

Abdülaziz Bekkine Efendi Zeyrek’te Ümmü Gülsüm Camisi’nin imamý idi. Mütevazi bir maaþý var. Rivayetlere göre onu da fakir fukaraya daðýtýrmýþ. Dergâhýna ev baðýþlamak için gelenlere “ben caminin meþrutasýnda oturuyorum, baþýmýzý sokacak bir yerimiz var, siz o evi sýðýnacak yeri olmayan fakir fukaradan birine verin” dermiþ. Ev halkýnýn iaþesi iç ...

"Ekim ayýnýn baþýnda basýna intikal eden haberlere göre HDP'nin 7 Haziran 2015 seçim bildirgesinde yer alan Diyanet Ýþleri Baþkanlýðý'nýn kaldýrýlmasýyla ilgili vaat 1 Kasým 2015 seçim bildirgesinde de tekrarlanarak muhafaza edilmiþ. Küçük bir farklýlýkla:Kaldýrýlan Diyanet'in yeri tamamen boþ býrakýlmýyor, zevahiri kurtarmak iç ...

Ýlâhî neþveden tatmak istersen benim senin lâfýndan geç. Eþyayý boþuna adlandýrma; varlýklara varlýk verme. Sen bir resim seyrediyorsun, kendin de o resmin içindesin. Gören gözle bir baksana! Topraklardan fýþkýran ilâhî neþvedir, yýldýzlardan yaðan da o. Geceden gündüzü çýkartan da, Tûr'da peygamberiyle yüzyüze gelen ilâhî neþve deðil midir? Kok ...

Cami kürsüsündeki vaiz, minberdeki hatip bile  "Ýslâm terakkiye mani deðildir" diyor. Acaba ne demek istiyor? Birileri "Ýslâm akýl-mantýk dinidir" dediði zaman bundan çokça kiþi rahatsýzlýk duymuyor, dahasý rahatsýzlýk duymasý gerekenler de bunu söylüyor.

Ne demek akýl-mantýk dini? Din týpký bir insan gibi doðru çizgi üzerinde çocukluk, ...

Bu ciltteki metinlerin birinci ve en önemli hususiyeti hilafetin saltanattan ayrýlmasýndan sonraki ve hilafetin ilgasýndan önceki uzun bir yýl içinde olup biten tartýþmalarý, arayýþlarý ve taraflarýn halet-i ruhiyeleri ile düþüncelerini, endiþelerini, karþýlýklý mücadelelerini ve taktiklerini veriyor oluþudur. Artýk bir 'Osmanlý hilafeti' yoktur ...

Gerçek bir müslümanýn yaþantýsý ve tavrý ile fikirleri arasýnda bir boþluk, bir tezat, hele bir uçurum olur mu? Bu ciddi bir sorudur. Fakat modernleþme döneminin getirdiði kýrýlmalar, sapmalar, âcil çözüm arayýþlarý, pratik ve pragmatik yaklaþýmlar, içinde bulunulan þartlarýn ve hâlet-i ruhiyelerin icbar ettiði yöneliþler... bu ciddi sorunun büt ...

Ama mesele muhalif olaný, karþý tarafý saf dýþý etmek, itibarsýz kýlmak olduðunda "irtica" kalýbý her zaman iþe yarar bir kalýp olagelmiþtir. Cumhuriyet döneminde Terakkiperver Cumhuriyet Fýrkasý ile Serbest Cumhuriyet Fýrkasý da "irtica" ithamýyla mahkum edildi ve kapatýldý. Bugün herkesin bildiði gibi bu partiler, tekpartili yýllarýn Halk Part ...

Hakikat güneþine götüren yol, dosdoðru, dümdüz bir yoldur. Lâkin insanlar içinde bu yolun yolcusu azdýr da karmakarýþýk, dolambaçlý yollarýn yolcusu çoktur. Ve bu yollarýn üstünde yüzlerce kafile birbirleriyle yarýþmaktan hiç usanmayacaklardýr. Halbuki düz yol, aydýnlýk yol, saadetin ve gerçek zaferin yoludur. Kalbe çevrilen gözlerin ilk bakýþta ...

"Niçin Ýmam Gazâlî?
Ýmam Gazâlî. Çünkü kendisiyle sonrasý arasýnda çaðdaþlarýmýzca varsayýlan kopukluk sanýsýný gidermenin yolu, evvelemirde onun yaptýklarýný, yazdýklarýný anlamaktan geçer. Ýmam Gazâlî'nin Ýhya projesi anlaþýlmadýkça, Ýslâm düþüncesinin istikametini bulmasý için tashih ettiði hattýn üzerinden gidilmedikçe, sözgelimi ne Ýma ...

Asýrlara hükmederek gelen meþru ve baþarýlý bir telif tarzý ve yaygýn bir ilmî faaliyet türü, XIX. ve XX. asýrda nasýl hantal, gayrýmeþru, güven telkin etmeyen, geliþigüzel ve zayýf bir alan haline ge(tiri)lebilmiþtir? Batý Avrupa'daki ilim-bilim anlayýþýnýn deðiþmesi, bilgi-güç iliþkisi, her þeyi tahakkümü altýna alan ilerleme fikri, hümanizm, ...

Herkesin herþey hakkýnda bilgisi deðiþiyor. Kimine az gelen öbürüne çok geliyor. Birine güzel görünen baþkasýna çirkindir. Birisine uzakta sanýlan bir baþkasýnýn ta yanýnda duruyor. Bir insanýn sevdiðini öbürü zem ediyor... Bir kalbin merhametle eridiði nesne baþkasý için kin kaynaðýdýr. Bir zümrenin alkýþlarý karþý zümreye matem teraneleri hali ...

Neden namütenahiden haber alan Büyük Hakîm, "bildiðimi bilseydiniz gülmez aðlardýnýz" diyor? Neden "kendini bil" sözünü Sokrat hareket kaidesi edinmiþti? Hepimiz bazý þeyler biliyoruz ve en çok bilenler, insanlar hakkýnda çok tecrübesi olan diplomatlarla insan münasebetlerinin her türlüsüne vakýf olan tüccarlardýr. Buna raðmen içimizde en bedbah ...

Çaðdaþ Türk düþüncesinin problemleri kadar imkânlarýna ve zenginliklerine de iþaret etmeye çalýþan bu araþtýrmanýn gerçekleþtirilmiþ iki dar amacý var: Biri II. Meþrutiyet'in ilk yýllarýnda, felsefe grubuna dahil ilim dallarý baþta olmak üzere modern bilimlere ait terimlerin Türkçede nasýl karþýlanabileceði problemi üzerinde çalýþmak, tercüme-te ...

Büyük atamýz Yavuz Sultan Selim'i ilme âlime hörmetini ifade eden pek meþhur bir hadiseyi de anlatmak istiyorum. Yavuz Mýsýr'ý aldýktan sonra bu ülkenin idaresini bir Kölemen'e teslim ederek Ýstanbul'a dönüyordu. Ordu, Adana civarýnda yürürken, Padiþah kendisinin sol tarafýnda at üstünde giden, Sinan Paþa'nýn Mýsýr'da düþman tarafýndan katledilm ...

Her dinin esasýnda ilâhî iradeye iþtirak ve ona teslim oluþ vardýr. Bu halin gerçek gayesi, ruhun yükseltilmesidir. Buna ahlâklýlýk denir. Bütün dinler, insanlarýn ahlâkýný yükseltmeye çalýþmýþlardýr. Ahlâkta ise pek çok dereceler ve sonsuz basamaklar vardýr. Hayýrlarýn sayýsý sayýlmayacak kadar çok ve üst basamaklarý alçaklardan bakanlara görül ...

Her þeyden önce asýrlardýr birçok dinî, etnik ve coðrafi farklýlýðý problemsiz olarak içinde barýndýrmýþ olan Türk halkýnýn esas itibariyle bir arada yaþama diye gerçek ve hayatî bir problemi olmamýþtýr. Bütün olumsuz yönlendirmelere ve biçimsizleþtirme gayretlerine raðmen bugün de esas itibariyle yoktur. Uyarýlmýþ problemler hariç Türkiye'de hâ ...

1965 seçimleri arefesinde Hatay'da faziletli bir imam efendi þöyle bir rüya görür:

Cuma namazýný kýldýrmak üzere cüppesini giyer, sarýðýný sarar, besmele ile evinden çýkar. Bir de ne görsün, caminin giriþ kapýsý önünde askerî kýyafetleriyle birkaç paþa içeriye girmek üzere postallarýnýn baðýný çözmektedir. Yaklaþýnca heyecaný ve ürpertis ...

Gerçeðe yönelen insanda görülen ilk inkýlâp, ilk ilâhi tecelli, etrafýna saldýran iþtihalarýný red edip bütün baþkalarýnýn, baþka insanlarýn sefaletlerine uzanan ýztýrabý benimsemesidir. Bu, bizde merhametin hareketidir. Çocukluk çaðýnda baþlayarak döven, zulmeden, iþkence yapan, hemcinsine saldýran insan, merhamet güneþinin kendinde doðuþu ile ...

Ýsyanýmýzý aksi istikamete de yöneltebiliriz; burada isyanýmýz Allahsýz insana, Stirner'in anarþizmine, Rousseau'nun sakat, meflûç ferdiyetçiliðine, Schopenhauer'in neticesiz kötümserliðine karþý olacaktýr. Böylece, hem uysallýðýn, hem anarþist ferdiyetçiliðin; hem toplumun ve hem de Allahsýz ferdin üstüne yükseleceðiz. Allahsýz ferdiyetçilikten ...

Þerh ve haþiye geleneðinin önce muðlaklaþmasý, ardýndan menfi ve ironik kelime ve terkiplerle tavsif edilerek olumsuz, deðersiz ve itibarsýz bir alan haline ge(tiri)lmesi Müslüman Türkler için, Ýslâm ilim ve kültür mirasý için olduðundan daha ciddi ve tehditkâr bir anlam ifade etmektedir. Çünkü Türklerin güçlü bir unsur olarak Ýslâm tarihine kat ...

Çok kere büyük ahlâk hareketlerinde baþka insanlarýn hayret ve hayranlýk duyduðunu görüyoruz. Beklenmeyen hareket, þaþýrtýcý oluyor. Bu hal, ahlâki davranýþýn hürriyet ve yaratýcýlýðýn eseri oluþundandýr.

Milli tarihimzden örnek verelim: Büyük selçuklu sultaný Alpaslan, 1071'de yapýlan Malazgirt Savaþý'nda Bizans imparatoru Romen Diyojen'i ...

... Osmanlý Devleti, Mýsýr, Ýran, Hindistan gibi Ýslam'ýn büyük coðrafyalarýnda medreselerin karþýsýnda mekteplerin açýlmaya baþlamasý yaklaþýk tarihlerde gerçekleþiyor. Programlarý, hocalarý, eðitim tarzlarý, ders kitaplarý da benzeþiyor. "Müslüman aydýn"larýn ortaya çýkmasýnda çok etkili olan bu ...