Asrımızın parıl parıl parıldayan teknik ışıkları karşısında duyulan aşağılık duygusu gözlerde maddeyi putlaştırdı. Ruhî ihtiyaçların değerini inkâr edenler, affedilmez bir vehim yüzünden ve öylesine bir anlayışsızlıkla, onu maddenin ihtiyaçlarıyle karşılaştırdılar. Din ve ahlâk ile makinadan hangisinin daha değerli olduğunu anlamak için, bunları aynı zemin üzerinde karşı karşıya koyarak hükme ulaştılar. Üzerinde, kültür kifayetsizliği ile duygu selâmetinden mahrum oluşun birleşmiş bulunduğu yersiz ve münasebetsiz mukayese gönülleri tatmin etmedi ise de kırdığı kalblere hüsran getirdi. Daima aşağı tabakayı teşkil eden kalabalığın kumanda ettiği hayat, maneviyat âşıkları için zâlim ve insafsız oldu. Bir imanın ve bir aşkın onda saadet hissi yokken bir makinanın hüneri veya bir sporcunun tekmesi milyonlar değerinde idi.