Daha 1048 yılında Tuğrul Bey, Hristiyan kuvvetlere karşı anne tarafından kuzeni İbrahim'i göndermişti. O yıl Erzurum'un alınması, Ermeniler tarafından büyük felaket olarak karşılanmıştı. Gerçekten de bugün bizim için ikinci derecede önemli bir bulgu olarak görünmesine karşın, Erzurum'un alınması batı yönündeki istilaların başlangıcı olarak düşün ...
Tarih Kategorisindeki Alıntılar
Enver
Murat Bardakçı
Enver'in Selânik'ten ayrılıp dağa çıkması ile Abdülhamid'in Kanun-ı Esâsi'yi tekrar yürürlüğe koyması, yani ikinci meşrutiyet'in ilânı arasında sadece 41 gün vardı...
Bu 41 gün boyunca dağlarda köy köy dolaşan Enver mutlakiyetin son bulup anayasanın yeniden uygulanması konusunda halka ateşli konuşmalar yapmakta, köylülerin cemiyeti deste ...
İstiklal Harbimiz
Kazım Karabekir
Mustafa Kemal Paşa’nın hilafetin lüzumu hakkındaki Balıkesir’deki hutbesi ve Meclis’deki nutku ve bu beyanname bir araya getirilir ve başlarına ila mefkûre hatıralı hocalar grubu ortasında ve aynı kisvede Mustafa Kemal Paşa’nın resmi konursa vaziyet daha iyi anlaşılır: Gazi büyük bir taassupla hilâfet ve saltanatı şahsına almak istediği görülür. ...
Lozan Zafer mi, Hezimet mi?
Kadir Mısıroğlu
M.Kemal'i âsi ve bâgi ilan eden mahud fetvanın tamamen İngiliz süngüsünün zoruyla temin edilmiş ve neşrettirilmiş olduğunu Fevzi Paşa (Çakmak)'nın Ankara'ya iltihakında Büyük Millet Meclisi'ndeki konuşmasında sarih bir surette ifade edilmiştir:
"Harbiye Nezareti'nde bulunan bazı arkadaşlardan aldığım mâlumâta nazaran ...
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Batı toplumlarında İslâm'ın daha görünür hale gelmesi, geç modernitenin izah etmekte zorlandığı bir sorundur. Seküler bir geleceğe doğru ilerleyeceği varsayılan modern toplumlarda dinî, geleneksel ve kollektif değerleri savunan, mahremiyeti önemseyen, bireyciliği sorgulayan, tüketim kültürünü eleştiren bir sosyal olgunun varlığı, klasik modernle ...
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi
Mehmet Genç
"Osmanlı fetihlerinin ne demek olduğunu bir tek tarihî olgu yeterince açıklamaya yeter sanıyorum: Osmanlılar Rumeli'ye ayak basıncaya kadar, Doğu Akdeniz'in esir pazarı Venedik'in elinde bulunan Girit adası idi. Bu pazara esir, yine Venedikli ve diğer Latin şehir devletlerinin hakimiyeti altındaki Rumeli'den akıyordu. Kendi tebaasını ve dindaşın ...
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi
Mehmet Genç
“(…) Nüfus artışı, kıta-içi kolonizasyon, Rönesans, Reform, denizaşırı hareketlenme ve büyük coğrafî keşiflerle kendi kabuğunu çatlatarak dünyaya hâkim olma yoluna koyulmuş Avrupa, Hristiyan Avrupa, kendi ana kıtasında, rakip dinin bayrağı ile gelip yerleşen Asyalı bir soyun hâkimiyetini tanımak zorunda kalmıştır. Buna engel olmak ve Türkleri kı ...
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi
Mehmet Genç
"(...) Kısacası Osmanlıların esas günahı bize miras olarak zengin bir ekonomi bırakmamış olmaları idi. Saf bir şekilde "bu camileri yapacaklarına, bize birkaç fabrika bıraksalardı çok daha iyi olurdu" diyen pek çok muteber zevata rastladığımı hatırlıyorum. Bugün de aynı temenniyi ifade edenler var mıdır, bilmiyorum. Bu safdilâne temennilerin, mi ...
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Loti, Avrupa’nın seküler modernleşmesine eleştirel bir gözle bakan ve en müşahhas halini Doğu’da gördüğü büyünün bozulmasından rahatsız olan bir hümanistti. Avrupa’nın materyalist kalkınma biçimlerine ve Osmanlı’ya yönelik emperyalist politikalarına karşı çıkıyordu. Bu yüzden, Türklerin modernleşmek adına Avrupa’yı taklit etmesini de eleştirdi. ...
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Lamartine, Türkleri “hoşgörü sahibi tek halk” olarak görür. Doğu despotüzmi tezini reddeder. Bazı noktalarda Türklerin Avrupalılardan daha üstün olduğunu söyler. 6 Temmuz 1850’de huzuruna çıktığı Sultan Abdulmecid’i “soylu, gururlu, ciddi, duyarlı... kendi arzularını dayatmaktan çok kendisini sevdirmek isteyen” bir kişi olarak tasvir eder. Sulta ...
Moskof Mezalimi
Kadir Mısıroğlu
… Bu da yetmiyormuş gibi Balkan Harbi çıkmasından az bir müddet evvel silah altındaki tecrübeli askerler terhis olunarak hataların en büyüğü işlendi.
Balkanlar’da aleyhimize gelişen hadiselerden haberdar olan bazı mebuslar, Meclis’te Hariciye Nazırı Asım Bey’den buna karşı ne düşündüğünü sordular. Gaflet içindeki vekil, Meclis kürsüsünde ...
Hukukun Serüveni
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Her ne kadar barışçı zannedilse bile, İncil’de silahlı harb meşru görülmüştür. Hazret-i İsa’nın “Yeryüzüne selamet getirmeye geldim sanmayın. Ben selâmet değil, fakat kılıç getirmeye geldim… Haçını alıp ardımca gelmeyen bana lâyık değildir. Canını bulan, onu kaybedecektir. Benim uğruma canını zayi eden onu bulacaktır.”
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Müslüman toplumların modernleşme tarihi, Avrupa kolonyalizminin tarihiyle eş-zamanlı bir nitelik arz eder. 19 ve 20. yüzyıllarda uzun süre işgal altında yaşayan Müslüman toplumlar, son iki asırdır Batı medeniyetine haklı olarak bir 'öteki' olarak bakıyor. Buradaki 'öteki', bizim dışımızdaki ya da uzağımızdaki bir toplum ya da kültürü değil, 'ben ...
Hukukun Serüveni
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Zinada dört, diğer haddler ve kısasta iki erkek; mali haklar ve nikâhta iki erkek veya bir erkek ile iki kadın aranır. Taraflardan birisi zimmî ise, şahitler de zimmî olabilir. Bu nisabın aranması, erkekle kadın arasında eşitsizlik olduğu için değildir. Nitekim kadınlar arasında işlenen cinayetlerde; doğumun zamanı ve bekâretle alakalı sadece ka ...
Bir Mazlum Padişah: Sultan II. Abdülhamid
Kadir Mısıroğlu
Avusturya Veliahdi’nin Saraybosna’da bir sırp genci tarafından vurulması ile başlayan Umûmi Hard’de Cemal Paşa Fransızlarla, Enver Paşa ise Ruslarla anlaşmaya çalışıyordu.
“Alman sefiri bunu haber alınca, İmparatora telsizle bildirmiş ve bir emr-i vâki ihdasına lüzum görülmüştü. Alman harb gemile ...
Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi
Prof. Dr. Osman Turan
Türkiye, Avrupa’nın yanında, Tanzimat ile çeşitli inkılâplara girişirken ibtidaî hayat ve hurafeleri içinde uykusuna devam eden Japonya daha kolay fakat köklü bir inkılâba başlıyordu. Filhakika dünya ile temasları bulunmayan Japonlar bu sırada (1868) Avrupalıların zoru ile limanlarını Garbin ticaretine açıyor; daldığı uykudan ilk defa uyanıyor, ...
Osmanlı Tarihi
Ziya Nur Aksun
İnsanın yüzünü kızartan bir husus da “Harem Ağaları”dır. Gene aynı kaynaklardan neşet eden kitaplara dayanarak ilim adına yapılan sempozyumlarda, padişahların hanımlarını bekleyemediği zavallı zencileri alıp, erkeklik uzuvlarını yok ettirdikten sonra, onları hanımlarının başına diktikleri söylenmektedir. İslam’a göre rengi ırkı dili dini ne olur ...
Moskof Mezalimi
Kadir Mısıroğlu
Ahısha’nın muhafızlarıyla halkın erkeklerinin şecaat ve kahramanlığı tasvire muhtaç değildi. Ancak Ahısha’lıların hiçbir yerde misli ve menendi görülmemiş bir tarzda ateşe atılan kadınlarını da hatırlamak gerekir. Türk kadınları, ellerinde kılıç bulunduğu halde Ruslar’ın üzerine arslanlar gibi hücum ve savlet ed ...
Hukukun Serüveni
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Hazret-i İsa’dan sonraki Hıristiyanlık misyonuna oldukça şüpheli ve esrarengiz bir kişiliği bulunan Paulus bambaşka bir renk vermiştir. Paulus, havari değildir; Hazret-i İsa’yı da görmemiştir. Havari Petrus ve Barnabas’ın arkadaşıdır. Ama sonra bunlarla ters düşüp yolları ayrıldı. Semavi dinler dünyasına ve bilhassa Anadolu, Doğu Avrupa g ...
Hukukun Serüveni
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Helen dini, antropomorfizm anlayışı üzerine kurulu idi. Helenler, ilahlarını insana benzetmiştir. Bu ilahlarda hiddet, haset, kin, nefret, düşmanlık her çeşit insanî his ve hırslar mevcuttur. Bu ilahlar kahraman, ama çalan, öldüren, ahlaksız münasebetlerde bulunan varlıklardır. En büyükleri Zeus’un en büyük meziyeti göklerin hâkimiyetini ...
Hukukun Serüveni
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Eski Türkleri Göktanrı dinine mensuptur. Bu tek tanrılı dinde din adamları umumiyetle, tabiatüstü kuvvetlerle temasa geçebilen, kendilerine göre bir takım usullerle trans hâline girip kendilerinden geçerek insanların görüp işitmediği şeylerden haber veren şamanlardır. Bu sebeple yanlış olarak Şamanizm diye bilinir. Yegâne yaratıcı Göktanr ...
Osmanlı Tarihi
Ziya Nur Aksun
Avrupa veya Germen Roma medeniyetinin evrensel insanlık medeniyetiyle aynı olduğu yolundaki yaygın fikir, birçok yanlış kabule dayanmaktadır. Bütün öteki medeniyetler statik insani vasıflardan uzak telakki edilmiş, sadece batı medeniyetinin üniversal hüviyeti bulunduğu zannedilmiştir. İnsanlığın tarihi gelişmesi de bu kabule göre tasnif edilerek ...
Hukukun Serüveni
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci
Asur hukuku, hür kadınların ve efendisiyle beraber sokağa çıkan cariyelerin başlarını örtmeden dışarıda gezmelerine izin vermez. Ancak fahişeler ve sokağa yalnız çıkan köleler başı açık gezebilir. Hatta bir fahişe başını örterse, 50 değnekle cezalandırılır ve başına zift dökülür*. Kanunlarda hür kadın için “örtülü” tabiri kullanılır. Kadın, yanı ...
Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi
Prof. Dr. Osman Turan
Orhan Gazi’nin 1332’de İznik’in fethini müteakip ilk Osmanlı medresesini ve imaretini bu şehirde kurması belki de bu şehrin ilk Selçuklu payitahtı (1075-1098) olduğu ve Hıristiyanlık tarihinde de ilk defa 325’de büyük Concile (Ruhanî meclis)in burada toplandığı düşüncesiyle alâkalıdır. Bu ilim ocağına ilk müderris tayin edilen Dâvûd-ı Kayserî, M ...
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
...Gerçekleşen değişim hem "merkez"i temsil eden devletçi seçkinler ve hem de "kenar"ı temsil eden halk açısından olağanüstüdür. Bunun halkta bulduğu yankıyı ifade etmesi açısından Anadolu'nun ücra bir köşesinde yaşanan şu olay ilginç ve önemli bir örnek teşkil eder: Çankırı'nın Şabanözü ilçesindeki seçim faaliyetleri sırasında bir CHP milletvek ...
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
1961 Anayasası, Diyanet İşleri başkanlığına verdirilen "Anayasa dinimize uygundur"56 "fetvasıyla" 9 Temmuz 1961'de referanduma sunulur. Arka planda "merkez"in iktidarı daima kontrol altında tutacağı her türlü önlem titizlikle alınmıştır. Fakat, "eski tek parti düzenine dönülmesinden korkan"57 halk, büyük oranda vitrine aldanmaz ve aleyhinde faal ...
Avrupa Tarihinin Oluşumu
William McNeill
Müslümanların yaşadığı bölgelerde, gemi yapımı için gerekli olan uygun kereste sıkıntısı, onların denizlerdeki hakimiyetlerini yitirmelerinin en önemli nedeniydi. Sonuçta bu, İslam medeniyetinin 1000'li yıllardan itibaren sulak arazilerde güvenli bir şekilde yerleşememesinin bir neticesiydi. Müslümanların tarım yapmak için vaha-sulama teknikleri ...
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
Ulan öküz Anadolulu; sizin milliyetçilikle, komünizm ile ne işiniz var? Milliyetçilik lazımsa bunu biz yaparız. Komünizm gerekirse onu da biz getiririz. Sizin iki vazifeniz var: Birincisi çiftçilik yapıp mahsul yetiştirmek. İkincisi, askere çağırdığımızda askere gelmek…
Nevzat Tandoğan (Ankara Valisi)
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
...Konuyla ilgili olması ve oluşan durumun mahiyetini ifade etmesi açısından Birinci Tarih Kongresi'nde yaşanan bir tartışmayı ve diğer bazı olayları hatırlamakta yarar var. Bunun için öncelikle Kongre'de hakim olan havayı yansıtması ve dile getirilen görüşleri örneklemesi açısından şu iki konuşmada dile getirilen görüşleri zikretmekte yarar var ...
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
...İşte bu gazete ve dergiler, balolarda sembolleşen hayat tarzının boy boy reklamını yapacak, baloları büyük bir övgüyle halka takdim ederler. Ancak ne var ki, iktidarın sesi olan gazete ve dergilerin "Gazi Hazretlerinin Orman Çiftliğinde dün akşam verdikleri, büyük, muhteşem balo, kadın ve erkek çok seçkin ve kalabalık bir davetli kitlesinin h ...
Fuat Sezgin tarafından yazılmış Önsöz'den (Frankfurt, 8 Temmuz 2009):
*İstanbul İslâm Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi'nin anası durumunda bulunan Frankfurt Üniversitesi'ne bağlı Arap- İslâm Bilimleri Tarihi Enstitüsü Müzesi'nin kataloğu Wissenschaft und Technik im Islam adı altında beş cilt halinde Ocak 2003 tarihinde tamamlanıp yayınl ...
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
Beş yıl önce, İslamîn gurur verici ama dert dolu liderliğinden vazgeçmeye karar veren Türk Devleti, takip eden devrimlerle İslam dininden kopmasını tamamladı. Fakat, Türk halkı Alparslan'ın Malazgirt'te Bizans İmparatorunu esir ettiği günden beri kendilerinin ve düşmanlarının kanlarını su gibi akıttıran inancı unutacak gibi görünmüyor.
T ...
Cumhuriyetin Tarihi
Ahmet Cemil Ertunç - Celaleddin Vatandaş
Arapça ve Farsça kelimelerin atılmasıyla gelinen safha ise çok ilginçtir. Gelinen süreci göstermesi açısından 3 Kasım 1934 yılında İsveç veliahdı Prens Gustaf Adolf Çankaya'da ağırlandığı zaman Prens'e karşı Mustafa Kemal'in yaptığı konuşma bunun önemli bir örneğini teşkil eder: "Avrupa'nın iki bitim ucunda yerlerini berkiten uluslarımız, ataç ö ...
Bir Eğitim Tasavvuru Olarak Mahalle/Sıbyan Mektepleri Hatıralar-Yorumlar-Tetkikler
Hazırlayanlar: İsmail Kara - Ali Birinci
Ben, daha mektebe başlamadan önce karşımızdaki evde oturan Hoca Efendi'yi kafes arkasından gözetlerdim. Sabahın belirli bir saatinde ilk acı kırmızılığı solmuş aşı boyalı, iri halkalı kapısının bir kanadı açılır; toprak, basık avlunun iç loşluğu arasında beyaz, dardağanî sarığı belirir belirmez, yanlarını çember usulünde aldırdığı halde güya yat ...
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi
Mehmet Genç
Osmanlılar, Batı ile Doğu arasındaki enterseküler trendi değiştirmek için insan-üstü gayretleri ile bizleri ve herkesi hayrete düşüren bir performans gösterdiler. Ama bu trendi değiştirmeyi başaramadılar. Bir kıta ile bir devletin başa çıkması kolay olmasa gerek. Kıtanın nüfus, teknoloji, iletişim, kaynakların büyüklüğü, verimliliği ve hepsinden ...
Dünya Tarihi
William H. Mcneill
Yeryüzünün uygarlıklar arasında kurulmuş olan kültürel dengesi, bu kez Batı Avrupa'dan gelen etkilerle, dördüncü kez sarsıldı ve sonunda bozuldu. Bu süreç, Avrupalıların Amerika kıtalarını Eski Dünya'ya açtıkları ve yeryüzünün öteki kıyılarını keşfettikleri İS.1500'den sonra başladı. Bununla birlikte, Batı dünyası yeryüzünün öteki büyük uyga ...
(...) "Bu ciltteki metinlerin birinci ve en önemli hususiyeti hilafetin saltanattan ayrılmasından sonraki ve hilafetin ilgasından önceki uzun bir yıl içinde olup biten tartışmaları, arayışları ve tarafların halet-i ruhiyeleri ile düşüncelerini, endişelerini, karşıl ...
Endülüs Müslümanları - Kültür ve Medeniyet
Prof. Dr. Mehmet Özdemir
Kitap sevgisinin tabii neticesi olarak, Endülüs’de çok sayıda kütüphane kurulmuştur. Bunların bir kısmı devlete, diğer bir kısmı ise şahıslara aitti. Devlete ait olanların en ünlüsü, hiç şüphesiz, II.Hakem tarafından tesis edilen saray kütüphanesi idi. Tarihte eşine ender rastlanan bilge hükümdarlardan biri olan II.Hakem, kelimenin tam anlamıyla ...
Murûc Ez-Zeheb
Mesudî
Ey Sopa Korkusu, Sen Nelere Kadirsin!
Ebu'l Abbas es-Saffah halife olduktan sonra bir gün Halid b. safvân'la baş başa sohbet ediyordu.
"-Ey mü'minlerin emiri!" diye söze başladı Safvan. "Senin durumunu ve mülkünün genişliğini göz önünde bulunduruyorum ve bakıyorum da bir kadınla yetinmiş, onun tahakkümüne girmişsin. O hastalansa ...
Tartışmaların Odağındaki Halife Yezid B. Muaviye
Yrd. Doç. Ünal Kılıç
Yezid'in Anadolu'ya varıp Kadıköy civarında beklemekte olan orduyla buluşması ve sonrasındaki gelişmelerle ilgili olarak kaynaklarda yer alan bilgiler, Yezid'in olumlu ve övgüye değer bir tavır ortaya koyduğunu göstermektedir.
Halid b. Zeyd Ebu Eyyub el-Ensârî’nin bu muhasara esnasındaki konumu,Yezid ile yaptığı konuşmalar, ölüm ...
Osmanlı İmparatorluğunda Devlet Ve Ekonomi
Mehmet Genç
Osmanlı düzeninin temel unsurları ne idi diye sorarsak, en kısa ifadesi ile şöyle sıralamak mümkündür: Mîrî toprak rejimi, millet sistemi, esnaf örgütlenme tipi, vakıfları, ana ilkelerini biraz önceki konuşmamda özetlediğim belirli bir iktisadî dünya görüşü ve nihayet bütün bu unsurları bir orkestra gibi yönetmek üzere oluşturulmuş irsî olma ...