ÜYE GİRİŞİ / ÜYE KAYIT
ÜYE GİRİŞİ / ÜYE KAYIT

Endülüs Müslümanları - Kültür ve Medeniyet

Prof. Dr. Mehmet Özdemir

Yayınevi:Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları
Baskı Yılı:2012
Alıntı Sayfası: 155 vd
ISBN:
Alıntı Yapan: Hızır Reis
Okunma Sayısı: 2338
Post

Kitap sevgisinin tabii neticesi olarak, Endülüs’de çok sayıda kütüphane kurulmuştur. Bunların bir kısmı devlete, diğer bir kısmı ise şahıslara aitti. Devlete ait olanların en ünlüsü, hiç şüphesiz, II.Hakem tarafından tesis edilen saray kütüphanesi idi. Tarihte eşine ender rastlanan bilge hükümdarlardan biri olan II.Hakem, kelimenin tam anlamıyla kitap aşığı bir kimseydi. Kayrevan, İskenderiye, Dımaşk ve Bağdat gibi ilim merkezlerine gönderdiği kitap işinden anlayan memurlar, bu merkezlerdeki kitapçı dükkanlarını bir bir dolaşarak, satın alınacak veya istinsah edilecek kitapları tespit ve temin ederlerdi. II.Hakem, bu memurları aracılığı ile Doğu’da telif edilen bir eserden, bazen Doğululardan daha önce haberdar olur ve bu eserlerin ilk orijinal nüshalarının öncelikle kendi kütüphanesinde yer almasına özen gösterirdi. Onun bu gayretleri neticesinde, saray kütüphanesinde toplanan el yazması kitapların sayısı dört yüz bin cildi aşmış vaziyetteydi. Bu el yazmalarının isimlerini ihtiva eden katalog ise, her biri elli yapraktan oluşan tam kırk dört cilt tutmaktaydı.

                Endülüs’ün muhtelif şehirlerinde kitap çarşıları bulunuyordu. Bunların en meşhuru, Kurtuba kitap çarşısı idi. Hatta halifelik döneminde “Kurtuba’da bir şarkıcı ölse, çalgı aletleri İşbiliye’de satılır; buna mukabil İşbiliye’de bir âlim ölse, kitapları Kurtuba’da müşteri bulur” sözü darb-ı mesel haline gelmişti.

                Kitap çarşılarının varlığı, şahısların kendi özel kitaplık veya kütüphanelerini kurma işini kolaylaştırmaktaydı. Bu özel kütüphanelerden birisi, Kurtuba’da İbn Futeys ailesine aitti ve saray kütüphanesinden sonra şehirdeki kütüphanelerin en büyüğü idi. Müstakil bir binadan ibaret olan kütüphanede maaşlı olarak bir müdür ve altı müstensih çalışmaktaydı. Bu değerli kütüphane iç karışıklıklar esnasında, İbn Futeys’in torunlarından biri tarafından bir ay süren bir müzayede ile satılmış ve karşılığından 40 bin Kasımî dinarı elde edilmiştir. İbn Beşkuval, Aişe isimli bir hanımın, Kurtuba’nın en Gözde kütüphanelerinden birine sahip olduğunu haber vermektedir.

                Meriyye’de vezirlik yapmış olan İbn Abbas, tıpkı II.Hakem gibi dört yüz bin ciltlik bir kütüphane kurmaya muvaffak olmuştu. Bu kişinin, Meriyye sultanı ile Gırnata sultanı arasındaki savaşta Gırnatalılar’a esir düştüğünde, kendi canından çok kitaplarını düşündüğünü, “Ey Allah’ım! Kitaplarım ne olacak?” diyerek sızlandığı rivayet olunmaktadır.

                Rûnde hakimi İbnu’l-Hakîm el-Lahmî’nin topladığı kitaplar o kadar çoktu ki, sarayının kapasitesi bunları almaya yetmemekteydi. Keza İşbiliyye, Tuleytula, Gırnata, Mâlaka, Sarakusta, Belensiye, Mürsiye, İlbire, Şâtibe, Mernoka (Menorca) şehirlerinde gerek idarecilere gerekse şahıslara ait zengin kütüphanelerin varlığı bilinmektedir.

                Endülüs kütüphanelerindeki kitapların bir kısmı, dahili karışıklıklar esnasında yağmalanıp satılmış ve bunların önemli bir bölümü Kuzey Afrikaya götürülmüştü. Arta kalanlar ise, Hristiyan işgali esnasında ve sonrasında bazı papazların hışmına uğradı. Gırnata’da binlerce kitap, kardinal Jiménez’in emriyle şehir meydanında yakıldı. Benzeri olaylar, diğer şehirlerde de tekrarlandı. Kitaplara yönelik tahribat o kadar fazla idi ki, İspanyol kralı II.Filip (1556-1598), Endülüslüler’den kalma yazma eserleri bir araya getirmek istediğinde, topladığı kitapların sayısı, 2500‘le  sınırlı kalmıştı. Bu eserler, bugünkü Escorial Kütüphanesinin temelini oluşturmuştur.

amazon.com.tr'deki Bunuokudunmu dükkanından satın almak için tıklayın.

Yorumlar

Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir.