Deneme Kategorisindeki Alýntýlar

Ýnsanýn kendisinden bahsetmesi için dýþ sebep bulmaya, haricî bir muharrik güç aramaya lüzum yok. Zaaflarýný örterek, faziletlerini öne çýkararak görünür, güzel, güven telkin eden bir portre ortaya çýkarmasý için de... Kiþinin daha ziyade karþýsýndakinin kusurlarýna odaklanan iç donanýmý, özgüven tabiatý, kendini savunmaya müheyya kýskanç meleke ...

"(...) Topraktan, çamurdan halk ettiði için, her ne kadar ruh üflediyse, yani bana manevî bir mertebe lutfettiyse, benim ayný zamanda kötülüðe de meylim var. Kötülük de yapabilirim ben...Ýyiliðe kabiliyetim var ama kötülüðe de meylim var. Mesela meleklerde bu meyil yok.Bu sebeple teklif ve tekellüf insanlara mahsus. (...)"

Bu noktada Cemil Meriç de kültür kelimesine eleþtirel yaklaþýr ve Osmanlý-Türk tarihinde bir karþýlýðýnýn olmadýðýný söyler. Kültürü “katý ve fakir” bulur; onun karþýsýna medeniyeti deðil, “irfan”ý koyar. Ýrfan; kültürü de, medeniyeti de, dünya görüþünü de içeren bir anlam zenginliðine sahiptir. Meriç’in irfan tanýmý, insan ile varlýk arasýndaki ...

Çaresini bulamadýðým bir hýzý var hayatýn. Durup üzülmeye bile izin vermiyor. Ýçimde kurulu bir adým-ölçer sanki. Devasa þehri adýmlarken hýzým hiç deðiþmiyor. Hep koþturuyorum. Sabahlarý ayný ritimle iþe yetiþmeye çalýþýrken, ayný ritimle dualarýmý okuyorum. Obsesyonlarým, evhamlarým canlanmasýn diye, sevdiklerimi Allah'a emanet ederken okuduðu ...

"(...) Hoca, merhum(Nurettin Topçu -aa.-), Louis Massignon'u görmüþ, Henry Bergson'u görmüþ, okumuþ, tanýmýþ. Onlarýn hikmetine, oturuþlarýna, kalkýþlarýna, itibarlarýna hayret etmiþ, hayran olmuþ. Bir de Aziz Efendi'ye bakmýþ; ufacýk bir adam! Zaten sakallý, camide imam, cüz'i bir maaþý var ama muhabbet ehli. Muhabbet ortak kabul etmez. Efendi ...

Ýþte modern çaðýn en çok göze çarpan özelliði de budur: Ardý arkasý kesilmeyen bir telâþ, sürekli deðiþim ve bizzat olaylarýn kendisiyle sürüklendiði, durmadan artan hýz gereksinimleri... Bu, çokluk içinde daðýlmadýr. Öyle bir çokluk ki, artýk hiçbir üstün/aþkýn ilke bilinciyle birleþemez. Ayrýca bu, bilimsel kavramlarda olduðu gibi, günlük haya ...

Olaylarýn bugünkü durumunda Doðu-Batý karþýtlýðýnýn, Doðu'nun derin düþünmeyi eylemden üstün tutmasýndan, buna karþýlýk modern Batý'nýn da eylemin derin düþünmeye olan üstünlüðünü kabul etmesinden ibaret olduðunu söyleyebiliriz. Daha önce basitçe karþýtlýk ya da bütünleyicilikten söz ederkenki durumda olduðu gibi, artýk burada birbiriyle karþý k ...

Mesela Fatih Sultan Mehmet'e baktýðým zaman; þehir fethedildikten sonra bir on sene alýþma devri geçiyor. Fatih bir ferman çýkarýp diyor ki: "Ýmkâný olanlar bu þehrin farklý yerlerine birer merkez külliye kursunlar." Külliyeler kurulmaya baþlanýyor. Bu külliyeler birer büyük sosyal tesistir. Yani þehrin altyapýsýný imkâný ve gücü olanlar kuruyor ...

Özellikle çaðýmýzda ve özellikle ülkemizde þehri kurmanýn, þehirde yaþamanýn, þehri kullanmanýn ve þehri dönüþtürmenin ahlâkî boyutu göz ardý ediliyor.

Daha doðrusu göz ardý edilmiyor da þöyle söyleyeyim:

Ýnsanî öðelerden, ilkelerden yola çýkan, -hatta biraz daha netleþtirelim- Ýslam Medeniyeti'nin deðerlerinden yola çýkan bir de ...

"Düþünmek, icabete hazýrlayan bir yakarýþtýr." der Ýbn Sînâ... Düþünceyi söze vurmak yazýya koymak ise yakarýþýn bir ifadesi. Bu kitapta yakarýþ, sözün eþiðinde dile gelmiþtir; tüm samimiyeti ve ihlâsýyla... (s.10)

Sözün eþiði, ümidin eþiðidir; çünkü bir yerde söylenecek söz var ise, hâlâ ümit var demektir; s-öz-den, dolayýsýyla öz-den y ...

Modern insanla dindar insan arasýnda ne yazýk ki pek bir fark kalmamýþtýr. Küreselleþme zihinlerde tamamlanmýþ gibi görünüyor. Ýkisi de mucizeden ayný þeyi anlýyor. Ýstisna olan þeylere mucize diyorlar. Taþýn konuþmasý, ayýn yarýlmasý, balkondan düþen çocuðun burnunun dahi kanamadan kurtulmasý, bir futbol takýmýnýn son dakikada gol atmasý vesair ...

Görünen ve görünmeyen yasalarýný ciddiye almayanlara Tanrý'nýn dünyadaki en büyük cezasý, alýþtýrarak sýradanlaþtýrmasýdýr. Kalplerin taþlaþmasýndan kastedilen, Tanrý'nýn sýradanlaþtýrarak cezalandýrmasýdýr. Bunun içindir ki birçok müslüman bilgenin duasýdýr þu: "Allah'ým alýþtýrarak cezalandýrma!" Birçok Ýslâm klasiðinde farklý þekillerde anlat ...

Kadim kültürlerde ruh, kuþ simgesiyle sembolize edilir. Kuþlar, fiziksel ve ruhani dünyalar arasýnda aracýlýk yaparlar. Denildiðine göre, ruhun geliþimi boyunca karþýlaþtýðý bazý 'arketipsel deneyim'leri de yansýtýrlar. Tevhid sanatçýsýnýn nazarýnda ruh, bedendeki haliyle kafesteki kuþa benzer. "Ölmeden önce ölme" mertebesine ulaþanlarýn da, doð ...

Romanlarýn, öykü, senaryo, filmlerin pek çoðunda öfkeyi ana eksen olarak buluyoruz bugün. Ana motivasyon kaynaðý. Öfke ve intikam hissinin iç yüzüne bakmayý deneyen Dostoyevski gibi sanatçýlar bugünün kuru gürültüsünde pek sessiz kalmýþlardýr doðal olarak. Çünkü zamanýn ruhu, öfkeden kaynaklanan her türlü suçu meþrulaþtýrmýþ, süslemiþ, çekici ha ...

Millete raðmen yapýlanlar, hemen veya bir zaman sonra, mutlaka geri döner. Kabul görmez. Örneðin milletimiz, ne pahasýna olursa olsun, o þapkayý giymemiþtir. Kimi ve neyi unutturmaya çalýþmýþlarsa, iþte o, gönül yurdunda baþtacý edilmiþ, dualar eþliðinde korunmaya alýnmýþtýr. Haksýzlýða uðrayanlar da buna dahildir.

Elimde bir kitap var: ...

"Harikulâdelikler karþýsýnda þaþkýna dönen her genç zihin, þaþkýnlýðýnýn semeresini, kendisini þaþkýna çeviren numaranýn tekrarlanmasý halinde ancak devþirebileceðini düþünür ve þaþkýnlýðý arttýkça, þaþkýnlýðýndan aldýðý hazzý da artýrmaya çalýþýr. Þaþkýnlýðýn verdiði hazzýn merak ve tecessüse dönüþmesi gerekirken, baþka bir deyiþle, hayreti ona ...

Yahya Kemal þiirindeki bütün remizler, onun bir medeniyet tasavvuruna gönderme yaptýðý simgelerdir. Bu medeniyet tasavvuru, bizim özgün ve þu anda eski diye adlandýrabileceðimiz medeniyet tasavvurumuzdur. Ancak þurasý unutulmamalýdýr ki toplumumuz yeni bir medeniyet açýlýmýna özne olabilecekse, bu açýlým mutlaka bu eski ve özgün medeniyet tasavv ...

Sizi mekânýn içinden çekip çýkaracak, ruha taþýyacak bir tevhid mimarisinde, söz gelimi bir taþ avludasýnýz. Mermer havuza akan su sesini dinleyerek yaz ikindisini serinletebildiðiniz bir an. Açýlýyor uzay, açýlýyor. Topraðý görüyorsunuz sonra. Baðrýndaki ölüleri ve dirileri. Üzerini örttüðü sýrlarý, günahlarý. Ve tutup gizlediklerini. Zulümleri ...

Ýbadet etme imkâný bulduklarým arasýnda ister Ýsfahan'da Cuma mescidinde, Ýster Þam'da Emevî camiinde, ister Kahire'de El Ezher'de, ister Ýstanbul'da Süleymaniye'de veya Anadolu'nun sayýsýz Ulu caminde olsun: Tevhid mimarisi varoluþumu katmanlaþtýrýyor, boyut kazandýrýyor ona durmadan. Ýç ile dýþ arasýnda keskin bir yarýlma olmadýðýný fark ediyo ...

Ýhsan, Cibril hadisi olarak bilinen hadiste "Allah Tealâ'ya, O'nu görüyormuþ gibi ibadet etmek" olarak tanýmlanmýþtýr. Ama bu sadece ritüel olarak ibadet anlamýnda deðil, tüm hâl ve davranýþlara sirayet ederek, her eylemimizi bir ibadet þuuruna dönüþtürme gayretidir. Ýhsan kelimesi hüsn'den türemiþtir. Her iþi güzel yapmak, bütün mahlûkatla baðý ...

Ve her þeyin uzmaný var, bir de. Kendi varlýðýmýzý en kestirme biçimde emanet ettiðimiz. Birileri 'spesyalize' olsun diye geri kalanýnýn o iþi yapamaz hale getiriliþi bizi içimizden öldürmekte usul usul. Her þeyin 'piyasa' haline getirilerek, arz oluþturacak þekilde pazarlanýþýnýn vahim sonuçlarýndan biri daha iþte.

Evde bir tesisatýn dü ...

Hacca gidip yiyip, içip, eþe dosta hediyeler alýp, bu arada haliyle haccýn þartlarýný da yerine getirip, ama manevi olarak bir menzil geçmeyene ben ne diyeyim.

Aslýný ararsanýz bu insan nefsi ile ilgili bir þey. Ha bir lüks otel istiyorsunuz, ha otobüse binmek için öteki hacýlarla kavga ediyorsunuz, ha gökdelenin katlarýný sayýyorsunuz, ...

Sevdiðimiz bir hikâyeyi, þiiri ve müziði dinlerken "ne kadar güzel" deriz. (Mesela Salve Regina'yý dinlerken hep böyle derim.) âþýklara ait sýrlardan bir ipucu yakalamýþ gibi oluruz. Böyle bir eser, isterse kötülüðü anlatsýn, fark etmez. Ýfade ettiði her þeyin bir mecaz olduðunu hissettirmiþtir. Baktýðýmýz her þeyin gölge olduðunu... Vehim olduð ...

Yahya Kemal, baþlangýçta geleneðin dýþýndan geldiði için geleneðin dýþýndan sorular soruyordu. Bu sorularýna gelenek ne cevap veriyor hususunda aceleci davranmadý, sabýr ve sebat ile geleneðin sýrrýný çözmeye uðraþtý. Sonunda gördü ki gelenek, her bir sorusuna onun beklemediði kadar zengin ve tatmin edici cevaplar vermektedir. Bu sebeple Yahya K ...

Ýnsanoðlunun yapýp etmeleri arasýnda kendisini en þaþýrtan davranýþlarýn neler olduðu sorulduðunda Platon demiþ ki:

Çocukluktan sýkýlýrlar ve büyümek için acele ederler ve fakat sonra çocukluklarýný özlerler.
Para kazanmak için saðlýklarýný yitirirler, ama saðlýklarýný geri almak için para öderler.
Yarýnlarýndan endiþe ederlerk ...

" (...) Þaþkýnlýðýn verdiði hazzýn merak ve tecessüse dönüþmesi gerekirken, baþka bir deyiþle, hayreti ona 'hakikatin talibi / takipçisi vasfýný kazandýracakken, o hayretinden bilgiyi hasýl etmek yerine, kendisini þaþkýna çeviren numaracýya hayran olmakla yetinir. Tek baþýna hayranlýk ona kâfi gelir; aldýðý hazzýn baþýný döndürüyor olmasý pek ta ...

Medeniyetimizi oluþturan manevi dinamiklerin dýþa dönük, zahirî bir zenginlik ve geniþlemeyi deðil; içe dönük bir derinlik ve yüceliði hedef aldýðýný biliyoruz.

Bu bir bakýma zahire nispetle bâtýný daha kýymetli kýlýyor.

Ýlke böyle konulunca, medeniyet unsurlarý da bu ilkelerden neþet eden nispetlere, geliþmelere, biçimlere ulaþý ...

"Beni her iki anlamýyla da eðlemek, eðlendirmek isteyen dünya, öylece durup oyuncaklarýyla eðleneceðime, yerimden kýmýldamayacaðýma, güya eðlenip eylemeyeceðime nasýl inanabilir?" (s.4)

"Hz. Ýnsan'a muhalefeti icabý onu yürüyüþünden eðlemek/eðlendirmek isteyen dünyanýn sunduðu gül kokulu þaraplarýn yerine kan içmeyi seçtim; Ýþret meclisl ...

"Açýkçasý, siyasî çekiþmeler içinde günlük fýkra yazarý kendinden ne beklenildiðini çok iyi bilerek görev saydýðý iþi yürütür. Görevi nedir diye mi soruyorsunuz? Þudur: Kendine 'helâl olsun, çok iyi yazmýþ' dedirtmek." (s.33)

"Yazar kendini okuyucunun kabul edeceði þeyleri söylemekle sýnýrlandýrmýþ, kend ...

Her þeyden önce þu "Çankaya'ya davet edilmeme"ye gösterilen ve bence çok þey söyleyen bir tepki var. Düþünün, bir yandan iktidara "onlar" geldiði için Türkiye'yi terk edebileceðinizi söylüyorsunuz, bir yandan da "onlar"ýn en tepesinde yer alan "O"nun sizi davet etmediðinden yakýnýyorsunuz. Bu durumda þöyle bir akýl yürütme gayet meþru olacaktýr: ...

OKAN BAYÜLGEN

Maðlubiyetten ödü kopan...

Maðlubiyetten nefret eden...

Bana, ulaþýlmasý en güç bilgelik kriteri nedir diye sorsanýz cevabým þöyle olur:"Bu dünyadaki en bilge kiþi Samuel Backett'in cümlesinin hakkýný veren kiþidir: ' Hep denedin, hep yenildin. Gene dene, gene yenil; daha güzel yenil."

"Allah'ýn talihli kullarýndan biri olmalýyým. Ýstanbul'a geldim geleli Sultanahmet ve civarýnda çalýþýyorum. Ýstanbul'un kalbini dinliyorum yani." (s.15)

"Güzel bir þeyle karþýlaþtýðýmda aklýma ilk düþen; sevdiklerimi aramaktýr." (s.21)

"Ýlk ve orta öðretimde biz çocuklara insanýn tabiatla mücadelesi öðretilmiþti. Ve tabiatý yene ...

Çaðýmýzda iletiþim araçlarýnýn göze hitap eden kýsmýnda büyük bir atýlým var. Görsel medya konusunda cilt cilt kitaplar yazýlýyor. Görme duygusu diðer beþ duyunun çok çok önüne geçmiþ, ölçme ve deðerlendirmede neredeyse tek kýstas olmuþ. Ve pazarlama teknikleri iþte bu yumuþak karna vurgu yapýyor.

Az önce sýraladýðýmýz kelimelerin mânala ...

Bir arkadaþým vardý. Nazlý, haným hanýmcýk, iyi huyluydu. Ancak birçok yönden silik, özelliksiz biriydi.

Sonra birden ameliyatla yüzünün bazý bölmlerini deðiþtirdi. Birkaç kez eþ deðiþtirdi, birkaç kez meslek, vatan, milliyet ve din deðiþtirdi. Bir zihniyetin, bir hayat tarzýnýn bayraktarý olarak reklam edildi. Þöhret buldu. Gazete haber ...

Biri Sinan'la birlikte Osmanlý mimarisine hakim hale gelen 'nisbi büyüklük' ölçüleri. Þöyle diyor üstad: Osmanlý dünyasýnda var olan birbirine kýyasen büyüklüðün gerçek ölçek olduðu, onun yanýnda, metre gibi bir ölçüye dayanan büyüklüðün hiçbir þey ifade etmediðini farkettim. Evlerini gelip Osmanlý þehrinin odak noktalarýnýn etrafýnda inþa edenl ...