Lamartine, Türkleri “hoşgörü sahibi tek halk” olarak görür. Doğu despotüzmi tezini reddeder. Bazı noktalarda Türklerin Avrupalılardan daha üstün olduğunu söyler. 6 Temmuz 1850’de huzuruna çıktığı Sultan Abdulmecid’i “soylu, gururlu, ciddi, duyarlı... kendi arzularını dayatmaktan çok kendisini sevdirmek isteyen” bir kişi olarak tasvir eder. Sultan’ın Lanartine’i askerî okullardaki genç öğrencileri teftişinde kendisine eşlik etmeye devam etmesi, Fransız yazarı fevkalade heyecanlandırır. Mükemmel derecede Fransızca konuşan Türk öğrencilerle gurur duyar ve şöyle der: “Gençliği... bu şekilde Avrupa’daki bilgi düzeyine ve evrenselliğine erişmiş halklar için barbar kelimesi artık kullanılamaz”. Fakat bu övgünün içinde bir üstünlük duygusu da gizlidir. Lamartine için medenîliğin kriteri, Avrupalı olmaktır. Fransızca bilen ve modern usulleri öğrenen milletlere elbette ‘barbar’ denemez!
Esere İlişkin Diğer Alıntılar
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Müslüman toplumların modernleşme tarihi, Avrupa kolonyalizminin tarihiyle eş-zamanlı bir nitelik arz eder. 19 ve 20. yüzyıllarda uzun süre işgal altında yaşayan Müslüman toplumlar, son iki asırdır Batı medeniyetine haklı olarak bir 'öteki' olarak bakıyor. Buradaki 'öteki', bizim dışımızdaki ya da uzağımızdaki bir toplum ya da kültürü değil, 'ben ...
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Loti, Avrupa’nın seküler modernleşmesine eleştirel bir gözle bakan ve en müşahhas halini Doğu’da gördüğü büyünün bozulmasından rahatsız olan bir hümanistti. Avrupa’nın materyalist kalkınma biçimlerine ve Osmanlı’ya yönelik emperyalist politikalarına karşı çıkıyordu. Bu yüzden, Türklerin modernleşmek adına Avrupa’yı taklit etmesini de eleştirdi. ...
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Bu noktada Cemil Meriç de kültür kelimesine eleştirel yaklaşır ve Osmanlı-Türk tarihinde bir karşılığının olmadığını söyler. Kültürü “katı ve fakir” bulur; onun karşısına medeniyeti değil, “irfan”ı koyar. İrfan; kültürü de, medeniyeti de, dünya görüşünü de içeren bir anlam zenginliğine sahiptir. Meriç’in irfan tanımı, insan ile varlık arasındaki ...
Ben, Öteki ve Ötesi
İbrahim Kalın
Batı toplumlarında İslâm'ın daha görünür hale gelmesi, geç modernitenin izah etmekte zorlandığı bir sorundur. Seküler bir geleceğe doğru ilerleyeceği varsayılan modern toplumlarda dinî, geleneksel ve kollektif değerleri savunan, mahremiyeti önemseyen, bireyciliği sorgulayan, tüketim kültürünü eleştiren bir sosyal olgunun varlığı, klasik modernle ...