Batý toplumlarýnda Ýslâm'ýn daha görünür hale gelmesi, geç modernitenin izah etmekte zorlandýðý bir sorundur. Seküler bir geleceðe doðru ilerleyeceði varsayýlan modern toplumlarda dinî, geleneksel ve kollektif deðerleri savunan, mahremiyeti önemseyen, bireyciliði sorgulayan, tüketim kültürünü eleþtiren bir sosyal olgunun varlýðý, klasik modernleþme-sekülerleþme þemalarý için ciddi bir meydan okumadýr. Bu yüzden sosyal bilimciler yeni teoriler ve analiz çerçeveleri geliþtirmeye çalýþýyorlar. Nilüfer Göle'nin tespitiyle, Ýslâm'ýn modernitenin 'çaðdaþý' haline gelmesi ve görünürlük kazanmasý, modernitenin seküler sembolleriyle çeliþiyor ve yeni çatýþma alanlarý üretiyor.

Bu noktada Ýslâm'ýn sosyolojik bir olgu olarak görünür hale gelmesi, hem modernitenin temel kabullerinin sorgulanmasýna hem de seküler Avrupa toplumlarýnýn farklý endiþelere kapýlmasýna neden oluyor. Örneðin Avrupa'daki camilerin dolu olmasý, buna karþýlýk bin yýllýk kiliselerin boþalmasý, 'Ýslâm istilasý'na örnek gösteriliyor. Oysa Avrupa'da bulunan on binlerce kiliseye nispetle Müslüman topluluklarýn kurduðu camilerin sayýsý sýnýrlý sayýdadýr. Daha az sayýdaki camilerin daha dolu olmasýna þaþýrmamak gerekiyor. Burada sorulmasý gereken soru, camilerin neden dolu olduðundan ziyade kiliselerin neden boþ olduðudur. Avrupa'daki dindar kesimler bunu Hristiyanlýk'ýn gerilemesinin bir sonucu olarak görüp serzeniþte bulunmakta haklý olabilirler. Fakat buradan bir Ýslam karþýtlýðý çýkartmaya çalýþmak, yukarýda iþaret ettiðimiz 'Ýslâm sorunu'nun bir türevi olarak görülebilir. Saðcý-muhafazakar çevrelerin yaný sýra liberal-seküler aydýnlarýn, camilerin doluluðuna ve genel olarak Ýslâm'ýn Avrupa sokaklarýnda görünür hale gelmesine tepki vermeleri de yanlý bir tutumu ifade ediyor. Zira hem seküler hem de liberal ve çoðulcu olduðunu söyleyen çevrelerin, Ýslâm söz konusu olduðunda dinî ve kültürel çoðulculuktan kolaylýkla vazgeçmesi ve Avrupa'nýn Yahudi-Hristiyan köklerini hatýrlamasý, temel bir çeliþkiye ve köklü bir ön yargýya iþaret etmektedir.

amazon.com.tr'deki Bunuokudunmu dükkanýndan satýn almak için týklayýn.

Müslüman toplumlarýn modernleþme tarihi, Avrupa kolonyalizminin tarihiyle eþ-zamanlý bir nitelik arz eder. 19 ve 20. yüzyýllarda uzun süre iþgal altýnda yaþayan Müslüman toplumlar, son iki asýrdýr Batý medeniyetine haklý olarak bir 'öteki' olarak bakýyor. Buradaki 'öteki', bizim dýþýmýzdaki ya da uzaðýmýzdaki bir toplum ya da kültürü deðil, 'ben ...

Lamartine, Türkleri “hoþgörü sahibi tek halk” olarak görür. Doðu despotüzmi tezini reddeder. Bazý noktalarda Türklerin Avrupalýlardan daha üstün olduðunu söyler. 6 Temmuz 1850’de huzuruna çýktýðý Sultan Abdulmecid’i “soylu, gururlu, ciddi, duyarlý... kendi arzularýný dayatmaktan çok kendisini sevdirmek isteyen” bir kiþi olarak tasvir eder. Sulta ...

Loti, Avrupa’nýn seküler modernleþmesine eleþtirel bir gözle bakan ve en müþahhas halini Doðu’da gördüðü büyünün bozulmasýndan rahatsýz olan bir hümanistti. Avrupa’nýn materyalist kalkýnma biçimlerine ve Osmanlý’ya yönelik emperyalist politikalarýna karþý çýkýyordu. Bu yüzden, Türklerin modernleþmek adýna Avrupa’yý taklit etmesini de eleþtirdi. ...

Bu noktada Cemil Meriç de kültür kelimesine eleþtirel yaklaþýr ve Osmanlý-Türk tarihinde bir karþýlýðýnýn olmadýðýný söyler. Kültürü “katý ve fakir” bulur; onun karþýsýna medeniyeti deðil, “irfan”ý koyar. Ýrfan; kültürü de, medeniyeti de, dünya görüþünü de içeren bir anlam zenginliðine sahiptir. Meriç’in irfan tanýmý, insan ile varlýk arasýndaki ...