ÜYE GİRİŞİ / ÜYE KAYIT
ÜYE GİRİŞİ / ÜYE KAYIT

Ahlâkiliğin Doğası

Ömer Türker

Yayınevi:Ketebe
Baskı Yılı:2021
Alıntı Sayfası: 81-82
ISBN: 9786257303057
Alıntı Yapan: paradoksal
Okunma Sayısı: 562
Post

Söz konusu var ve bir oluş durumunun idrak eden öznede ortaya çıkardığı ilk sonuç, varlık ve birliğin anlamlarının kavranmasıdır. Varlık ve birlik anlamlarının ise birincisi içsel ikincisi dışsal olmak üzere iki tür idraki vardır. İçsel (vicdânî) idrak, kendi varlık ve birliğini idraki iken dışsal idrak, kendisi dışındaki nesnelerin varlık ve birliğini idrakidir. Eğer özne kendinde bir varlık ve birliğe sahip olmasaydı kendisi ve başka nesnelerin varlık ve birliğini idrak edemezdi. Bununla birlikte başka nesneler, kişinin kendi varlık ve birliğinin farkına varmasında uyarıcı bir işlev görür. Dolayısıyla başkası olmayan bir idrak mümkün değildir. Başka bir ifadeyle idrak daima başkalaştırmayı gerektirir. Durum, kendilik idrakinde de böyledir. Kişi kendi varlığını idrak ettiğinde kendisini başkalaştırır ve hayalde somutlaştırır. Bu sebeple içinde yaşadığımız dünyada insandan başka bir ayna bulup kendini seyreden bir canlı yoktur. Kendini seyir, ayna işlevi gören bir objeyle bedenini seyretmek şeklinde düşünülebileceği gibi şiirden fabla, hatta resme, romandan sinemaya ve mantıktan metafiziğe insanî tefekkürün ürünü olan her şeyde insanın görülmesi şeklinde de düşünülebilir. Şu hâlde her ne kadar öznenin kendisine dair idraki, başka nesnelerin idrakini zât bakımından öncelese de bunlar arasında dönüşümlü bir uyarıcılık ilişkisi vardır. Kendi ve başka arasındaki bu ilişki, daima dönüşümlülük ilkesine göre devam eder ve birinin ötekinden kopması, ancak ötekiyle ilişkisinde uyarılabilecek kendilik bilincine de yabancılaşmasına yol açar.  Fakat bu seviyede 'başka'nın öznesi, insan olmak zorunda değildir, herhangi bir mevcut olabilir. Bu sebeple dönüşümlülük ilkesi şartlar her ne olursa olsun mevcutlar arasında düzenliliğin kavranmasına yani varlık anlamının yayılımındaki düzenliliğin görünmesine yol açar. Dolayısıyla bu seviyede birlik ve varlık tecrübesi, ahlâk kapsamında görülmesi mümkün olmayan unsurları da içerir ve bizim ahlâki olmayan vasıflarımız da "benlik" şuuruna dahildir.

amazon.com.tr'deki Bunuokudunmu dükkanından satın almak için tıklayın.

Yorumlar

Yorum yapabilmek için giriş yapmanız gerekmektedir.