Sufiler tasavvufun ahlaklanmak demek olduğunu ısrarla belirtmişlerdir. Hiç kuşkusuz tasavvufu anlatabilecek en uygun ifade onun bir ahlaklanma olduğunu söylemektir. Burada ahlak terimi daha belirli olması için güzel ahlak şeklinde nitelenebilir. Peki ahlak neye göre kazanılacaktır? İbnü'l-Arabî'nin terimleriyle söylersek, insan kuvve halindeki yeteneklerini bilfiil hale geçirirken neyi örnek alacaktır? Sufiler bu soruyu "ilahi ahlakla ahlaklanmak gerekir" diye yanıtlamıştır. Öyleyse seyr u sülûkta örnek, Allah'ın ahlakıdır ve bu ahlaka göre insan nefsini yetkinleştirecektir. İlahi ahlak İbnü'l-Arabî döneminde daha çok Tanrı-âlem ilişkileri ekseninde varlığı açıklayan ilkeler olarak düşünülse de temelde ilahi isimlerde dile getirilmiştir. Bu yönüyle her bir ilahi isim öncelikle bir ahlaki içeriğe sahiptir. İnsan bu ahlakı kazanmaya çalışarak Allah'a benzemeye çalışır. Bu bağlamda sözgelişi bilgi, merhamet, sabır, bağışlamak vb pek çok huydan söz edebiliriz. Bütün bunlar öncelikle Hakka mecaz yoluyla da kula ait niteliklerdir. Bu anlamıyla ilahi huyları veya isimleri, Tanrı ile âlem-insan arasında "ortak durumlar" veya "ortak nitelikler" sayabiliriz. Bu metafizik bilgiyi mümkün kılan umûr-ı âmmenin yeniden yorumlanması demektir. Sufiler metafiziğin konusunu Tanrı'nın varlığı, sorunlarını ise Tanrı-âlem irtibatı diye belirlediklerinde, metafizikte bilgi yapmayı mümkün kılan umûr-ı amme ya da varlığa varlık olmak bakımından eklenen genel ve ortak durumlara bir karşılık bulmuşlardır. Gerçekte sufilerin metafizik anlayışa, özellikle İbn Sina'nın metafizik anlayışına en çok yaklaştıkları nokta bu umûr-ı âmme sorunu olmuştur. Çünkü başta Fusûsu'l Hikem olmak üzere İbnü'l Arabî ve takipçilerinin pek çok kitabında bu bahislere yer verilmiştir. Bali Efendi'nin İbn Sina'nın "varlık olmak bakımından varlığa eklenen şeyler" diye gördüğü ve bütün varlıklar arasında ortak olan bu genel şeyleri Tanrı ile âlem arasındaki ortak nitelikler diye tanımlaması dikkate değer. Burada da metafiziğin varlık biliminden teolojiye doğru yöneldiğine tanık olmaktayız.